‘Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO) is geen feelgood-sticker’

Foto: Edwin van der Pol (rechts) reikt het PSO-certificaat uit aan Albron.

PSO Nederland bestaat dit jaar 12,5 jaar. Een mooie aanleiding om in gesprek te gaan met relatiemanager Edwin van der Pol. Sociaal en inclusief ondernemen is voor hem geen project of trend. Het is een missie. Al meer dan 24 jaar zet hij zich in voor een inclusieve arbeidsmarkt: “Mijn hele loopbaan draait om het begeleiden van mensen naar en in werk. En dan vooral mensen die door omstandigheden tijdelijk buiten beeld zijn geraakt of net even wat extra ondersteuning nodig hebben. Werk is dan zó belangrijk. Het geeft structuur, een doel en eigenwaarde.”

PSO, wat is dat eigenlijk?

“Goede vraag,” zegt Edwin van der Pol. “Veel mensen denken dat PSO alleen een keurmerk is, een soort feelgood-sticker. Maar het is veel meer dan dat. Het is een wetenschappelijk meetinstrument dat laat zien in hoeverre een organisatie sociaal onderneemt. Dus hoeveel mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie er werkzaam zijn en hoe men kwalitatief omgaat met mensen die bij hen werken – én of je als organisatie ook je keten meeneemt in dat sociale impact beleid.”

Koken zonder recept

De Prestatieladder is ontwikkeld door TNO en inmiddels uitgegroeid tot de landelijke standaard voor sociaal ondernemen en het objectief meetbaar maken hiervan. Steeds meer bedrijven, gemeenten en maatschappelijke organisaties maken er gebruik van in hun beleid en laten zichzelf certificeren, of bemoedigen hun keten dit te doen. “Je meet niet alleen wat je nu doet, maar je ziet ook waar je nog meer kunt groeien,” legt Van der Pol uit.

PSO Nederland bestaat dit jaar 12,5 jaar. Voor die tijd wilden veel bedrijven wel sociaal ondernemen, maar ze wisten niet altijd hóe. “Het was alsof ze wilden koken zonder recept. PSO geeft objectief inzicht in waar je nu staat en geeft houvast en richting. Het zorgt ervoor dat bedrijven effectief en efficiënt aan de slag kunnen met inclusief en impactvol ondernemen.”

Van kwetsbaar naar krachtig

Voor Edwin van der Pol draait alles om mensen. Mensen die even buiten spel staan en voor wie oprechte aandacht en een duwtje in de rug genoeg kunnen zijn om weer mee te doen. “Soms heb je gewoon even een werkgever nodig die zegt: ‘Kom maar, begin bij ons rustig met 12 uurtjes per week.’ PSO helpt zulke werkgevers om hun inzet objectief te meten en te laten zien dat het bedrijf aandacht heeft voor mensen en niet alleen winst.”

Van der Pol geeft voorbeelden van mensen uit de bijstand, die langer dan 6 maanden in de werkloosheidswet (WW) hebben gezeten, mensen met een vluchtelingenstatus / statushouders, jongeren zonder diploma of mensen die leven met een arbeidsbeperking. “Dat betekent niet dat deze mensen altijd kwetsbaar blijven. Maar op dat moment zijn ze dat vaak wel. En dan is het belangrijk dat er een plek geboden wordt waar men kan groeien en langdurig aan het werk kan zijn.”

Een systeem van samenwerking

Wat PSO uniek maakt, is dat het niet alleen kijkt naar het bedrijf zelf, maar ook naar de impact in de hele keten. Leveranciers, opdrachtnemers en partners worden meegenomen in het certificeringsproces.. “Sociale impact creëer je met elkaar, het is een ketenwerking,” zegt Van der Pol. “Als jij sociaal onderneemt, inspireer je anderen om dat ook te doen. Het werkt ook als vliegwiel. Er blijven tientallen miljoenen euro’s aan social return-opdrachten binnen de keten.”

De cijfers onderstrepen dat: inmiddels zijn er meer dan 1.880 organisaties gecertificeerd. Jaarlijks komen er zo’n 180 tot 200 nieuwe bij. “Sociale ondernemers zijn geen hype,” zegt Van der Pol. “Het is een effectieve en strategische koers. Eén die loont voor de hele samenleving.”

Wat levert het op?

PSO levert meer op dan alleen een certificaat aan de muur. “Er zijn gemeenten waar het geleid heeft tot grote opdrachten aan ondernemers,” vertelt Van der Pol. “En op dit moment werken ruim 68.000 mensen vanuit verschillende doelgroepen bij gecertificeerde organisaties. Dat zijn echte banen voor echte mensen.”

Ook levert het administratieve voordelen op voor overheden en bedrijven. Het inkoopbeleid wordt transparanter, samenwerking makkelijker en het rendement op sociale investeringen hoger. “Het mooie is: alles wat je erin stopt, krijgt waarde terug. Economisch én menselijk.”

Elke trede telt

PSO kent vijf niveaus: aspirant, basis trede, trede 1, 2 en 3. Maar het gaat niet om een wedstrijd, benadrukt Van der Pol: “Elke trede vertegenwoordigt een belangrijke stap. Bedrijven met een aspirant status geven al aan dat ze impactvol willen ondernemen.”

Hij herinnert zich goed hoe verrast sommige organisaties zijn als blijkt hoeveel impact ze al maken. “Dan starten ze met de rekentool, ontdekken ze hun plek op de ladder, en beseffen ze ineens: we doen al best veel. Dat is prachtig om te zien.”

Een certificaat als kroon op het werk

Voor veel organisaties is het ontvangen van het PSO-certificaat een feestelijk moment. “Het is een bekroning van hun inzet,” aldus Van der Pol. “Je ziet dan ook vaak verbazing en trots. Dat ze al zo ver zijn gekomen. Dat mag gevierd worden.”

Sommige organisaties zijn er al sinds het begin bij. “Als je je certificaat al vier of vijf keer hebt vernieuwd, zoals deBesteEHBOdoos, dan ben je echt een marathonloper op het gebied van sociaal ondernemen. Dan zit het in je DNA.”

Steuntje in de rug

Aan het eind van het interview benadrukt Edwin van der Pol dat hij de PSO niet als doel op zich ziet, maar als een krachtig middel. Het helpt organisaties om banen te creëren en te leren over sociaal ondernemerschap en impact: “We willen eigenlijk dat sociaal ondernemen de norm wordt. Werk en opleiding geeft mensen ritme, eigenwaarde, perspectief. Als werkgever laat je zien dat je niet alleen sociale ambitie hebt, maar die ook omzet in actie. Soms hebben mensen gewoon net even een steuntje in de rug nodig. Als we dat met z’n allen mogelijk maken, dan creëren we pas écht maatschappelijke waarde en impact”

Lees meer over de Prestatieladder Socialer Ondernemen op de website van PSO Nederland: https://www.pso-nederland.nl/