Inkoopprofessional Jan van der Ploeg: ‘Laagste prijs moet niet langer heilig zijn’

Inkoopprofessional Jan van der Ploeg wil zoveel mogelijk organisaties overtuigen dat inkopen anders kan en moét. Overal en nergens breekt hij een lans voor inkopen met impact. Samen met directeur Bob Kolsteeg van deBesteEHBOdoos trekt hij langs de publieke sector om hun gezamenlijke missie te verkondigen: ‘De laagste prijs moet niet langer heilig zijn. Maatschappelijke verandering wel.’

Inkopen met impact

Jan van der Ploeg liep het ‘virus’ dat inkopen heet 25 jaar geleden op. ‘En ik ben het daarna nooit meer kwijtgeraakt,’ zegt de in Drenthe woonachtige Groninger met een knipoog. Gaandeweg zette hij zijn kennis en expertise steeds vaker in om een bijdrage te leveren aan maatschappelijke vraagstukken. Zo groeide zijn werk uit tot een regelrechte passie en ontwikkelde hij een groot hart voor impactondernemers. Dat klinkt vrij zakelijk. Als we doorvragen wordt zijn drijfveer persoonlijker: ‘Ik wil dat mensen die het moeilijker hebben dan ik een perspectief krijgen voor een beter leven.’

Lagelonenlanden

Precies om die reden probeert Van der Ploeg met zijn specialisme ‘social impact’ het tamelijk grijze inkooplandschap wat op te fleuren. ‘Het is mijn missie om organisaties op het goede spoor te zetten en bewustwording te creëren. Budgethouders en inkopers kunnen het verschil maken door andere keuzes te maken dan voorheen.’

Desgevraagd zet de inkoopprofessional zijn missie in historisch perspectief: ‘Inkoop verplaatste zich wereldwijd naar lagelonenlanden om de kostprijs te drukken. Dat veroorzaakt problemen die steeds urgenter worden. Klimaatverandering, de energiecrisis, armoede en uitbuiting. We begonnen in Oost-Europa. Toen daar de loonkosten stegen, gingen we naar Azië. Alles voor de laagste prijs. Inmiddels is dat niet meer heilig. We moeten het in een breder perspectief beschouwen en andere belangen meewegen.’

Grote ambities

Van der Ploeg’s optimisme is aanstekelijk. En zijn ambities zijn bepaald niet bescheiden. Hij richt zijn pijlen op alle publieke organisaties in Nederland: ‘Dat is vrij breed. Denk bijvoorbeeld aan waterschappen, universitair medische centra, alle scholen in principe ook, gemeenten en het Rijk. Ook semioverheden en speciale sectorbedrijven, zoals de Gasunie. Allemaal organisaties met maatschappelijke doelstellingen. Er valt nog een wereld te winnen.’

Zijn verhaal klinkt meer dan logisch. Hoe komt het dan dat ambtenaren daar nog niet massaal van overtuigd zijn? De verklaring is simpel: ‘De publieke sector is primair nog steeds budget leidend. Er staat veel druk op budgethouders/contracteigenaren. Ze worden afgerekend op hun financiële resultaten. Maatschappelijk verantwoord inkopen is secundair. Thema’s als diversiteit & inclusie of klimaat zijn ‘nice to have’ maar niet het allerbelangrijkst.’

Tegenwind

Dat inkoop-ambtenaren hun koers zullen wijzigen, lijkt nogal in tegenspraak met de huidige wind die uit politiek Den Haag waait, zo proberen we Van der Ploeg’s positiviteit wat te relativeren. Zelfs dat werkt niet: ‘We zullen vast wel wat tegenwind krijgen van dit nieuwe kabinet. Er zijn in de Miljoenennota geen middelen beschikbaar gesteld om hier nu forse stappen in te zetten. Tegelijkertijd denk ik dat veel mensen intrinsiek gemotiveerd zijn om het tegendeel te bewijzen. Ik hoop dat die krachten sterker zijn.’

Onverdroten zet hij daarom zijn missie voort. Omdat hij van mening is dat dat het beste past bij de democratie. Hij deelt zijn kennis onder meer als vrijwilliger bij de City Deal Impact Ondernemen. En ook via sociale media als Linkedin stuurt hij onophoudelijk zijn boodschap de wereld in: ‘Ja, het is jammer dat een dag maar 24 uur heeft. Ik geloof in de kracht van herhaling. Overigens moet je daar wel een balans in vinden. Als het reclame wordt haak ik af. De idealistische gedachte moet voorop staan.’

Presentaties met Bob Kolsteeg

Vanuit die geest is het niet verwonderlijk dat er meteen een klik was met directeur Bob Kolsteeg van deBesteEHBOdoos. De inkoopprofessional en de sociaal ondernemer troffen elkaar bij NEVI, de Nederlandse Vereniging van Inkoopmanagement. Eén en één werd al snel drie. Ze besloten om samen presentaties te gaan houden over impactvol inkopen: ‘Kijk, ik kan vertellen hoe het anders kan. Maar het werkt veel beter als een impactondernemer het verhaal vanuit zijn perspectief vertelt. Als opdrachtgevers er een gezicht bij zien, gaat het lichtje sneller branden.’

Een anekdote die de twee tijdens presentaties graag opdiepen is die van een gemeente die onbewust klant werd van impactonderneming deBesteEHBOdoos: ‘De prijs-kwaliteit verhouding was gewoon de beste. Ze wisten niet eens dat het een sociaal bedrijf was. De beeldvorming is dat inkopen met impact duurder is. Dat is onzin.’

The Colour Kitchen

Als we Jan van der Ploeg tot slot vragen naar een project dat hem trots maakt, hoeft de impactpionier daar niet lang over na te denken: ‘De samenwerking tussen Gasunie en The Colour Kitchen. De sociale onderneming verzorgt nu de catering op de locatie in Utrecht. Mensen met een ‘afstand tot een gave baan’ worden begeleid naar regulier werk. En er staan lokale producten op het menu. Daar word ik blij van.’

Aan het eind van het gesprek opperen we dat impact ondernemen wellicht al over het hoogtepunt heen is. Daar wil de onverbeterlijke optimist niks van weten: ‘Nee, dat denk ik zeker niet. Er is nog zoveel potentieel. Impactondernemers bestaan pas pakweg 15 jaar. Velen weten nog niet hoe ze de publieke sector binnen moeten komen. En wat te denken van de samenwerking met reguliere bedrijven. Social return is daar nog totaal onbekend. Als we die zaadjes planten, kunnen we straks met z’n allen gaan oogsten.’